Kris28 |
Wysłany: Nie 14:08, 02 Kwi 2006 Temat postu: EKSPRESJA I AKTYWNOŚĆ TWÓRCZA DZIECKA (2) |
|
Wstąpienie do szkoły, to wielka zmiana w życiu dziecka. Przejście od dominującej w okresie przedszkolnym działalności zabawowej do nauki szkolnej oznacza dla dzieci pojawienie się w ich życiu poważnego, osobistego i społecznego obowiązku.
Systematyczne nabywanie wiedzy szkolnej jest wyraźną i często trudną dla dzieci pracą
Zachowanie dzieci w tym wieku jest sprawą bardzo złożoną i zrozumienie go sprawia dorosłym trudności . Głównie dlatego , ponieważ zakładają oni , że sposoby zachowania się dzieci są lub powinny być takie same jak u dorosłych. Tymczasem „ zachowanie się dzieci różni się od zachowania dorosłych , ponieważ ich potrzeby są nieco inne i mniejsza jest dojrzałość fizyczna , umysłowa , społeczna i uczuciowa.”
Charakterystyczną właściwością psychiki dziecka w młodszym wieku szkolnym jest konkretny charakter procesów poznawczych – spostrzeżeń , pamięci , myślenia , itp. Uczenie się dzieci w tym wieku jest skuteczne, jeśli treść materiału nauczania podawana jest w sposób poglądowy. Pamięć dzieci jest bowiem obrazowa. Najłatwiej zapamiętują one fakty , zdarzenia , zjawiska.
Jedną z charakterystycznych cech tego okresu rozwoju stanowi odkrycie przez dziecko , że jest ono członkiem społeczności swych rówieśników. W tym czasie kształtują się umiejętności pracy w grupie, a zatem i współdziałania społecznego w życiu dojrzałym. Dzieci odkrywają, że mają podobne zainteresowania, wspólne tajemnice, znajdują przyjemność we wspólnym działaniu. Wiek ten jest okresem grupowych przyjaźni, tworzenia się grup rówieśniczych , czyli „ paczek ”.
Dzieci stopniowo uniezależniają się od dominacji dorosłych. Ze względu na różne zainteresowania chłopców i dziewcząt , a także z powodu różnic w rozwoju fizycznym grupy rówieśnicze składają się zwykle z jednostek tej samej płci. Chłopcy lekceważą dziewczęta , a te z kolei gardzą chłopcami.
Kapitalną właściwością psychiki dziecka w młodszym wieku szkolnym jest wyjątkowa w tym okresie pobudliwość umysłowa, której towarzyszy silne napięcie ciekawości. Dziecko przeżywa wówczas naturalny głód poznania. Ćwiczenie i uczenie się staje się przyjemnością i potrzebą. Pamięć zaostrza się , jest ona mechaniczna i osiąga szczytowe nasilenie w wieku 10-11 lat (kl. III-IV). Jest to najlepszy okres nauczania tego wszystkiego , co opiera się na pamięci mechanicznej : wiersze , proza, a także stosowania zabaw intelektualnych, ćwiczących zdolności twórcze. Ponieważ myślenie jest praktyczne , również i zabawy powinny się posługiwać tematyką konkretną.
W wieku 12-15 lat pamięć mechaniczna powoli obniża się powoli, a wzrasta pamięć logiczna . Jest to okres nazywany wiekiem rozumowania , dorastania , dojrzewania , młodocianym, wiekiem szkolnym.
W wieku 12 lat – u progu „dojrzewania” , dziecko przeżywa bardzo ważny okres rozwojowy, w którym odkrywa własną odrębność osobowościową, po raz pierwszy ujmuje związek między własną teraźniejszością a przyszłością. W miarę dorastania , dzieci szukają materiału do tworzenia własnej osobowości, modeli pomagających w rozwiązywaniu własnych problemów i zadań życiowych, pomocy w intensywnym tworzeniu światopoglądu i ideologii, porządkujących świat, własne przeżycia i własną egzystencję, ujmując ją w perspektywie ponad jednostkowej .
Ciekawość życia, poszukiwanie jego sensu i prawdy jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zainteresowań. Na ten aspekt psychologii wieku dojrzewania zwraca uwagę Munro , wybitny estetyk amerykański, podkreślając szczególnie zdolności postrzegania i wyczulenie na piękno.
Jako cechę adolescencji Munro wyróżnia również upodobanie do sytuacji dramatycznych i ekspresyjnych postaw przedstawianych w dziele sztuki. Zdaniem Munro , okres adolescencji cechuje znaczne wyczulenie na wygląd ludzi , na różnice zachodzące między ludźmi. Stąd dzieci w tym wieku wykazują skłonności do studiowania wyrazu twarzy, wyglądu, ruchów innych ludzi i porównywania ze swoim wyglądem, zgodnie z egocentryczną postawą charakterystyczną dla tego okresu życia.
Lucien Dintzer , w książce „O zabawach młodzieży” , charakteryzuje te zachowania jako skłonne do przesady, wyrażone w grze słów , nadużywaniu słów ostro brzmiących, buncie przeciwko konwencjom. Symptomem narastających w tym wieku uczuć buntu , protestu , pogardy , a jednocześnie często dążenia do zagłuszenia wewnętrznego rozdarcia i smutku, jest skłonność młodocianych do wywoływania wrzawy, hałasu, a także słuchania głośnej muzyki.
Wydaje się , że przyczyną skłonności do wrzawy w okresie dojrzewania , jest wrażliwość znacznie wyostrzona na ułomność, cechy charakterystyczne, zwłaszcza karykaturalne, brzydotę , ostre dźwięki głosu. Sprzyja temu dodatkowo potrzeba wyładowania nadmiaru energii , często nie wyładowanej na skutek niewłaściwego planu zajęć szkolnych i domowych.
Pomiędzy 12-14 rokiem życia , zarówno chłopcy, jak i dziewczęta wykazują ogromną dbałość o swój wygląd zewnętrzny. Wynika to z jednej strony z rozwoju seksualnego i zainteresowania płcią odmienną, a także z wyjątkowego spotęgowania w tym okresie wszelkiej aktywności emocjonalnej, siły wyobraźni , wrażliwości estetycznej na urok i piękno człowieka.
Debesse akcentuje , że w tym okresie dokonuje się oceny świata na podstawie walorów estetycznych, przy czym szczególne znaczenie mają w tej ocenie trzy elementy : kolor , treść , użyteczność.
Debesse zwraca również uwagę na jeszcze jedno zjawisko, charakterystyczne dla okresu dorastania, a mające związek z aktywnością estetyczną : jest to dążenie do życia w społeczności i działania wspólnie z innymi – mimo oporów , nastrojów i pozornej skrytości. Debesse określa to dążenie szukaniem przyjemności, które wynika ze świadomości istnienia obok innych ludzi , istnienia tuż obok, „ramię przy ramieniu ”. Pragnienie integracji jest w konflikcie wewnętrznym z pragnieniem wolności, z nieśmiałością , ale wspólny odbiór wrażeń estetycznych, wspólna praca artystyczna potęgują potrzebę integracji , ułatwiają nawiązywanie przyjaźni.
Wrażliwość estetyczna tego okresu wiąże się z potrzebą ekspresji. Mimo kłopotów z oryginalnością, mimo rozwoju krytycyzmu , dążenie do wyrażenia siebie samego trwa nadal. Świadczą o tym , wspomniane wcześniej , różne formy literackie i dramatyczne często uprawiane w tym okresie .
Intensywność uczuć może być wykorzystywana na zajęciach artystycznych, w czasie których młodociani rozwijają swe związki emocjonalne z różnymi składnikami otoczenia oraz wyrażają je bezpośrednio lub w formie symbolicznej. Najlepszym sposobem ujawnienia uczuć agresji, a czasem, miłości jest bowiem wyrażenie ich w sposób bardziej zamaskowany , teatralny .
Życie uczuciowe dorastającego ucznia wymaga szczególnej opieki, polegającej na rozwijaniu i pogłębieniu uczuć już istniejących , hamowaniu negatywnych i pobudzaniu pozytywnych.
Swobodna ekspresja w poszczególnych fazach rozwoju psychicznego dziecka ma różne znaczenie wychowawcze i wymaga stosowania różnych metod , w zależności od wieku.
W oparciu o powyższe przesłanki powstało wiele metod wychowania estetycznego dzieci i młodzieży. Do najbardziej znanych należy metoda C.Freineta. Metoda naturalnej , swobodnej ekspresji znajduje w szkołach Freineta szerokie zastosowanie w poezji, teatrze, zwłaszcza kukiełkowym, modelowaniu oraz innych przedmiotach. W jego szkołach stosowane są różne formy pracy grupowej, samodzielność poszukiwań z koniecznością dzielenia się doświadczeniami z innymi.
Przedstawiciel kierunku pedagogiki znanej pod nazwą „education nouvelle” – R. Cousinet , podobnie jak Freinet , przywiązuje wielkie znaczenie dla bogactwa wrażeń dostarczanych dziecku przez środowisko szkolne, do warunków , w których dziecko mogłoby się swobodnie poruszać, odkrywać świat, doświadczać , obserwować i działać.
Metoda Cousineta opiera się na działaniu sprzyjającym zamiłowaniom , upodobaniom i zainteresowaniom uczniów , przewiduje swobodę w wyborze tematyki pogłębiającej wiedzę, swobodę w stosowaniu przez uczniów własnych pomysłów. Tutaj również ma zastosowanie wypowiedź artystyczna , nie krępowana narzuconymi tematami i formami, jako element towarzyszący i pomocniczy przy nauce różnych przedmiotów.
Na podstawie powyższych dowodów , można wyprowadzić wnioski dotyczące sensu ekspresji artystycznej :
1. Swobodna ekspresja jest ważnym źródłem powstawania zainteresowań poznawczych dziecka, a zatem stanowi podstawę procesów wychowania intelektualnego.
2. Potrzeba ekspresji i spontaniczna aktywność jako źródło poznania – to szukanie odpowiedzi na pytanie : w jaki sposób i za pomocą jakich środków mogą dzieci wyrażać swe myśli , przeżycia i uczucia.
3. Brak możliwości swobodnej wypowiedzi rodzi skrzywienia, kompleksy , depresje, zahamowania, nerwice, małą odporność na sytuacje konfliktowe, zmniejszanie zdolności do prawidłowego rozwoju i budowania pełnej osobowości.
4. Swobodne uzewnętrznianie siebie powoduje pozbywanie się zahamowań, zwolnienie napięć , odnajdywanie radości we własnej twórczości, sprzyja właściwemu rozwojowi osobowości |
|